بررسی دلایل، نشانه‌ها و راه‌های درمان
نوجوانی دورانی حساس و بحرانی از زندگی است. این دوران عموماً با مجموعه‌ای از چالش‌ها و آشفتگی‌های عاطفی خاص خود همراه می‌شود. از طرفی، نوجوان با تغییرات هورمونی روبرو می‌شود و از سمت دیگر فشار فزاینده‌ای از سمت همسالان و خانواده به او وارد می‌شود. در چنین شرایطی، بروز علائم افسردگی در نوجوانان میتواند طبیعی باشد. در این مقاله قصد داریم به موضوع افسردگی در کودکان و نوجوانان بپردازیم و جنبه‌های مختلف آن را بررسی کنیم.
چرا افسردگی در نوجوانان رایج است؟
نوجوانی را باید دوران تغییرات سریع زندگی بدانیم. این تغییرات گاهی اوقات ممکن است هیجان انگیز بوده و گاهی هم خیلی چالش‌برانگیز باشند. نیاز به جای گرفتن در گروه‌ها و اجتماع‌های دوستانه، ارائه عملکرد مناسب تحصیلی، ایجاد یک هویت جدید و بالغ و کنار آمدن با انتظارات جدید و جدی‌تر خانواده همگی باعث شکل‌گیری فشارهای مختلفی به نوجوانان می‌شود. این تغییرات در سبک زندگی میتواند منجر به بروز علائم اضطراب و استرس در نوجوانان شود. علاوه بر این، نوجوانان احتمالاً برای اولین بار مرتبه درگیر روابط عاطفی می‌شوند و نیازهای جسمی و عاطفی جدیدتری را احساس می‌کنند. این موارد هم میتواند احساس عدم امنیت و افسردگی را برای آنها به همراه داشته باشد. بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، افسردگی مهم‌ترین عامل بیماری و مشکلات مختلف در میان نوجوانان سراسر دنیا است. تخمین زده می‌شود که از هر ۶ کودک و نوجوان بین ۱۲ تا ۱۷ سال، یک نفر دچار اختلال روانی افسردگی باشد. این در حالی است که احتمال بروز افسردگی در میان نوجوانان تنها در عرض یک دهه گذشته حدوداً ۶۰ درصد بیشتر شده است.
به صورت کلی، تمام موارد فوق را می‌توان در دسته‌بندی زیر از عوامل ایجاد و یا تشدید کننده افسردگی در نوجوانان جای داد:
تغییرات هورمونی: نوجوانی دوران بلوغ است و طی بلوغ تغییرات هورمونی زیادی در بدن رخ می‌دهد که ممکن است روی احساسات فرد تأثیر بگذارد.
رشد ذهنی: نوجوانان درک بیشتری از خودشان پیدا می‌کنند و به جنبه‌های جدیدی از زندگی فکر می‌کنند.
فشار همسالان: گروه‌های دوستی و همسالان نقش مهمی را بین کودکان و نوجوانان ایفا می‌کنند. آنها می‌خواهند که در این گروه‌ها پذیرفته شوند و این موضوع اضطراب و استرس زیادی به آنها وارد می‌کند.
تغییرات زندگی: نوجوانان چالش‌های مختلفی، مثل تغییر مدرسه، روابط عاطفی، احساسات جنسی و … را تجربه می‌کنند که ممکن است برای آنها چالش‌برانگیز بوده و منجر به افسردگی شود.
فاکتورهای محیطی و خانوادگی: احتمال بروز افسردگی در نوجوانانی که دچار حوادث خانوادگی شده باشند و یا مورد آزار و اذیت قرار گرفته باشند بیشتر است.
نشانه‌های افسردگی در نوجوانان چیست؟
تشخیص صحیح افسردگی در نوجوانان بسیار اهمیت دارد. با این حال، این تشخیص کار بسیار دشواری است. در واقع، بهتر است بگوییم تشخیص علائم افسردگی از تغییرات رفتاری عادی و رفتاری در این گروه‌های سنی کار دشواری است. بنا به دلایل گفته شده، نوجوانان تغییرات و چالش‌های مختلفی را تجربه می‌کنند و تا حدی تغییر رفتار و بروز احساس ناراحتی کاملاً طبیعی است. با این حال، چه زمانی بین احساسات معمولی و اختلال روانی وجود دارد؟ افسردگی در کوکان و نوجوانان میتواند این علائم و نشانه‌ها را به همراه داشته باشد:
تغییر در رفتار و روحیه
تغییر در الگوی خواب
تغییر در اشتها و وزن
احساس ناامیدی و بی‌ارزشی
فکر کردن به خودکشی و یا آسیب رساندن به خود
کناره‌گیری اجتماعی
بی‌علاقه شدن نسبت به کارهای مختلف
افت تحصیلی
افراط در تفریحات ناسالم
مشکلات جسمانی
خشم بی‌دلیل و شدید
افسردگی در کودکان و نوجوانان چه تأثیری در زندگی آنها دارد؟
افسردگی ممکن است تأثیرات بسیار بزرگ و چشمگیری در عملکرد و پیشرفت نوجوانان داشته باشد. افسردگی نوعی اختلال است و میتواند روی جنبه‌های مختلفی از زندگی نوجوان‌ها تأثیرگذار باشد:
عملکرد تحصیلی: افسردگی میتواند باعث کاهش توانایی تمرکز نوجوانان شده و افت تحصیلی آنها را به همراه داشته باشد.
روابط اجتماعی: افسردگی ممکن است باعث شود کودک و یا نوجوان شما نتواند با همسالان خود ارتباط برقرار کند. در نتیجه، احساس تنهایی و غم خواهد کرد.
تنظیم عواطف: افسردگی در نوجوانان ممکن است تنظیم احساسات آنها را نیز مختل کند. در نتیجه، احتمالاً شاید نوسان‌های خلفی و رفتاری، کم‌طاقتی، زودرنجی و … خواهیم بود.
سلامت جسمی: اگرچه افسردگی یک اختلال روانی است. ولی میتواند روی سلامت جسمانی نوجوانان هم تأثیرگذار باشد. تغییر الگو خواب و تغییر میل به غذا جزو همین اثرات است.
رفتارهای خطرناک: نوجوانان مبتلا به افسردگی ممکن است دست به رفتارهای خطرناکی مثل مصرف بیش از حد مواد مخدر یا الکل بزنند.
تشخیص و درمان افسردگی در نوجوانان
تشخیص و درمان صحیح افسردگی در نوجوان کمک زیادی به بهبود سلامت روان آنها خواهد کرد. در مرحله‌ی اول، در صورتی که چند مورد از علائم فوق برای چند هفته مداوم دیده شدند، به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک معاینه‌های لازم را انجام خواهد داد و برنامه درمانی را در صورت لزوم تهیه می‌کند.
بعد از تشخیص مشکل، برنامه درمانی ارائه می‌شود. درمان افسردگی عموماً شامل موارد زیر می‌شود:
- روان درمانی: استفاده از روان درمانی برای کودکان و نوجوانان جزو بهترین روش‌های درمانی است. روان درمانگر به شناسایی و اصلاح افکار، احساسات و رفتارهایی می‌پردازد که منجر به افسردگی می‌شوند.
- درمان دارویی: مشاوره و درمان‌های رفتاری در برخی مواقع کافی نیستند و بیمار نیاز به مصرف داروهای ضدافسردگی دارد. این داروها می‌توانند علائم و نشانه‌های افسردگی را کاهش دهند.
- تغییر سبک زندگی: ایجاد تغییرات مثبت، مثل ورزش کردن، رژیم غذایی سالم، اصلاح برنامه خواب و برنامه‌های اجتماعی مختلف میتواند در درمان افسردگی کودکان و نوجوانان موثر باشد.
در انتها، یادتان باشد هیچ‌کدام از روش‌های درمانی فوق به نوبه‌ی خود نسبت به دیگری برتری ندارند. انتخاب بین این روش‌ها به شرایط و نیازهای بیمار بستگی دارد. در همین راستا، در بسیاری از مواقع، پزشکان ترکیبی از روش‌های فوق را برای درمان افسردگی در نوجوانان تجویز می‌کنند.
جمع‌بندی
افسردگی در کودکان و نوجوانان موضوع بسیار پیچیده‌ای است که توسط بسیاری از متغیرهای مختلف تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. با این حال، بسیار مهم است که این عوامل را متوجه شده و کودک و نوجوان خود کمک کنید تا بر آنها غلبه کنند. حمایت به‌موقع و صحیح خانواده‌ها میتواند در غلبه بر اختلال و داشتن یک زندگی سالم به آنها کمک کند.