احساس استرس و اضطراب می‌تواند بسیار عادی باشد. خیلی از ما بارها در طول روز این احساس را تجربه می‌کنیم. ولی اگر این احساس دائمی و یا بسیار طولانی شود، یا علائم و نشانه‌های خاصی را به خود بگیرد، می‌تواند حاکی از بروز اختلال اضطرابی در فرد باشد. در چنین شرایطی، پیگیری روش‌های درمان اضطراب ضرورت پیدا می‌کند. در این مقاله قصد داریم به موضوع درمان اضطراب بپردازیم و شیوه‌های تشخیص، درمان و مدیریت و کاهش اضطراب را مرور کنیم.
اختلال اضطراب چطور تشخیص داده می‌شود؟
همان‌طور که گفتیم، تشخیص اضطراب ساده و روزمره با اختلال اضطرابی گاهی اوقات ممکن است گمراه کننده و دشوار باشد. برای تشخیص احتمال اختلال، اولین ایستگاه بررسی و درمان اضطراب شما باید یک پزشک عمومی باشد. پزشک عمومی شما را معاینه کرده و علائم و نشانه‌های اضطراب را بررسی می‌کند. از آنجایی که برخی بیماری‌های جسمانی ممکن است علائمی مانند اختلال ذهنی اضطراب داشته باشند، پزشک عمومی این موارد را بررسی می‌کند.
اگر پزشک عمومی تشخیص دهد که مشکل فیزیکی و جسمانی ندارید و یک اختلال اضطرابی را تجربه می‌کنید، احتمالاً به شما توصیه می‌کند که به یک روان درمانگر و یا روان‌شناس مراجعه کنید.
بعد از مراجعه به یک روان درمانگر و به اشتراک گذاشتن تجربیات و علائم، فرایند تشخیص اختلال شما آغاز می‌شود. پزشک معالج از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (Statistical Manual of Mental Disorders – DSM) برای تشخیص اختلالات شما استفاده می‌کند. مدت زمان بروز علائم و شدت آن‌ها جزو موارد مهمی هستند که روانپزشک حتماً آن‌ها را در نظر می‌گیرد. همچنین، بسیار مهم است که پزشک بداند آیا این علائم و احساسات زندگی روزمره شما را تحت تأثیر قرار می‌دهند یا خیر. بعد از اتمام تشخیص، درمان اضطراب شما آغاز خواهد شد.
اختلال اضطرابی چطور درمان می‌شود؟
درمان اضطراب عموماً به صورت ترکیبی انجام می‌شود. به صورت کلی، پزشکان از چند رویکرد کلی برای کاهش اضطراب در بیمار استفاده می‌کنند. این روش‌ها به ۳ دسته‌ی: مشاوره، درمان دارویی و تغییر سبک زندگی تقسیم می‌شوند. بهترین رویکرد نسبت به درمان استرس و اضطراب، ترکیبی از ۳ روش فوق است. بیایید نگاهی کامل‌تر به هرکدام از این ۳ دسته داشته باشیم.
تجویز دارو اضطراب
درمان بیماری‌های و اختلالات روانی با استفاده از تجویز دارو نیز امکان‌پذیر است. داروهای متعددی برای اختلال اضطراب وجود دارد که بسته به تشخیص پزشک، ممکن است هرکدام را برای بیمار تجویز کند. هرکدام از این داروها ممکن است نقاط ضعف و قوتی داشته باشند. از سوی دیگر، همانند بسیاری از داروها، مصرف دارو اضطراب نیز ممکن است برخی عوارض جانبی را به همراه داشته باشد. نکته مهم این است که هرگز بدون اجازه و تجویز پزشک، شروع به مصرف داروهای مربوط به اختلالات روانی نکنید! در میان داروهای اضطراب، موارد زیر بیشترین کاربرد و استفاده را دارند:
داروهای ضد افسردگی. داروهای ضدافسردگی مدرن، شامل دو دسته‌ی: مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) و مهارکننده‌های بازجذب سروتونین–نوراپی‌نفرین (SNRIs) معمولاً جزو اولین تجویزهای پزشک معالج برای درمان اضطراب هستند. داروهای اضطراب مختلفی ممکن است در دسته این کلاس‌های بزرگ دارویی قرار بگیرند.
بوپروپیون (Bupropion) نیز یکی دیگر از داروهای ضد افسردگی است که از آن برای درمان اختلال اضطراب مزمن نیز استفاده می‌شود. عملکرد این دارو متفاوت از کلاس‌های دارویی SSRI و SNRI است.
سایر داروهای ضد افسردگی: برخی از داروهای دیگر، شامل MAOIها (بازدارنده مونوآمین اکسیداز) در این گروه قرار می‌گیرند. ولی از آنجایی که عموماً عوارض مختلفی مانند کاهش فشار خون، خشکی دهان، تار بینی و مشکل در دفع ادرار را به همراه دارند، تجویز آن‌ها عموماً با احتیاط بیشتری انجام می‌شود.
بنزودیازپین ها: پزشک شما ممکن است برای کاهش اضطراب، یکی از داروهای گروه بنزودیازپین ها (Benzodiazepines) را برای شما تجویز کند. این داروها برای ایجاد احساس آرامش و کاهش اضطراب مؤثر هستند و تأثیر آن‌ها نیز سریع است. ولی ممکن است به آن‌ها وابسته شوید. بنابراین، تجویز آن‌ها عموماً موقتی است.
بتا بلاکرها: بتا بلاکرها (Beta-Blockers) نوعی داروی کنترل فشار خون هستند. از این داروها نیز برای درمان اضطراب استفاده می‌شود و عموماً به افرادی تجویز می‌شود که نشانه‌های فیزیکی مانند افزایش تپل قلب و لرزش دارند.
تغییر سبک زندگی
تغییر سبک زندگی جزو بهترین راهکارها برای کاهش اضطراب است. به عنوان مثال، مطالعات دانشگاهی مختلفی از نقش معانادار داشتن خواب کافی برای کاهش علائم اختلال اضطراب خبر می‌دهند. استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش و انواع مدیتیشن‌ها نیز می‌تواند برای درمان این اختلالات اضطرابی مفید باشد. در میان سایر تغییرات مثبت سبک زندگی، موارد زیر نیز می‌توانند به کاهش اضطراب کمک کنند:
حفظ روتین فعالیت‌های روزانه
اجتناب از مصرف دخانیات و الکل
کاهش مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار
استفاده از تکنیک‌های مدیریت و کاهش استرس
داشتن برنامه خواب منظم و کافی
تغذیه سالم
ورزش کردن
اجتناب از اتفاقات و افکار منفی
حفظ روابط اجتماعی
مشاوره و جلسات روان درمانی
دارو کاهش اضطراب شاید مفید باشد، ولی مصرف آن به تنهایی کافی نیست. استفاده از تخصص یک مشاور روانپزشکی و یا یک روان درمانگر نیز می‌تواند به درمان اختلال اضطرابی بیمار کمک کند. در واقع، گفتار درمانی در حضور یک روان درمانگر جزو بهترین و اثربخش‌ترین روش‌ها برای درمان اضطراب است. روان درمانگر به شما کمک می‌کند تا شرایطی که باعث تشدید و رخ دادن اضطراب می‌شود را شناسایی کرده و تکنیک‌هایی را برای مقابله با این احساسات یاد می‌گیرید. رویکرد درمان شناختی رفتاری (CBT) متداول‌ترین رویکردی است که توسط روان درمانگرها برای درمان اختلال اضطرابی اتخاذ می‌شود. بر اساس این رویکرد، بیمار متوجه الگوهای فکری و رفتاری خواهد شد که منجر به ایجاد آن احساسات ناخوشایند می‌شوند. در ادامه، به بیمار کمک می‌شود تا این الگوها را تغییر داده و اضطراب را از بین ببرد. به مرور زمان، بیمار قادر خواهد بود به زندگی عادی بازگشته و فعالیت‌هایی که از انجام آن‌ها دوری می‌کرد را نیز مجدداً انجام دهد.
جمع‌بندی
اگر از اختلال اضطرابی رنج می‌برید، هیچ ایرادی در بیان تجربیات و احساسات شما وجود ندارد. هرگز نباید از بیان آنچه تجربه می‌کنید خجالت بکشید. برای درمان اضطراب، باید مشکلات خودتان را بیان کنید. هرچه زودتر به یک پزشک مراجعه کنید تا روند درمان اضطراب شما آغاز شود. خوشبختانه، هم اضطراب و هم اختلال اضطرابی را می‌توان مدیریت و درمان کرد و شیوه‌های درمانی مختلفی برای حل این مشکل وجود دارد.