با افزایش نرخ استرس مهاجرت در میان جمعیت ایرانی، آشنایی با معضلات و آسیب‌های ناشی از مهاجرت نیز اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. استرس مهاجرت یکی از مهم‌ترین همین عوامل بوده که در حین انجام مهاجرت و یا حتی بعد از انجام این کار می‌تواند باعث ایجاد مشکلات مختلفی در افراد شود. در این مقاله سعی شده مروری بر برخی عوامل شکل‌دهنده و یا تشدیدکننده استرس مجهارت بپردازیم. اولین راه برای حل هرگونه مشکل، شناخت عوامل شکل‌دهنده‌ی آن است. بنابراین، به منظور کاهش استرس مهاجرت، ابتدا لازم است عوامل تاثیرگذار در شکل‌گیری این مشکل را شناسایی کرده و سپس راه‌هایی را برای غلبه بر آن‌ها پیش بگیریم.
استرس فرهنگ‌پذیری از سازگاری با فرهنگ جدید ناشی می‌شود. بر اساس تحقیقات انجام شده، بسیاری از مهاجران این استرس را تجربه می‌کنند و علائم آن می‌تواند شامل اضطراب و اختلالات خلقی باشد. با این حال، برخی عوامل دیگر هم وجود دارند که باعث می‌شوند برخی از مهاجران بیشتر در دیگران دچار اضطراب و افسردگی شوند.
به عنوان مثال، مهاجرانی که دانش زبانی بهتر دارند، آن‌هایی که وضعیت مالی بهتری داشته و از حمایت مالی بیشتری برخوردار هستند، کمتر در معرض ابتلا به اختلالات اضطرابی و خلقی قرار می‌گیرند.
زبان خود را تقویت کنید
بر اساس تحقیقات انجام شده، مهاجرانی که تسلط بیشتری به زبان انگلیسی داشتند، مشکلات روحی و عاطفی کمتری را نسبت به افرادی تجربه کردند که توانایی صحبت به زبان انگلیسی را نداشتند. اگرچه جامعه آماری این تحقیق شامل مهاجران به کشور آمریکا بود، ولی نتایج مشابهی را می‌توان از سایر کشورها نیز انتظار داشت. علاوه بر این، تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که مهاجران جوان و کم سن‌تر مشکلات ناشی از استرس مهاجرت را کمتر از افراد بزرگسال و مسن‌تر تجربه می‌کنند.
یک توضیح برای ادعای فوق این می‌تواند باشد که مهاجرانی که سن بالاتری دارند، اغلب ارتباطات اجتماعی و هویت فرهنگی بیشتری در کشور مبدأ خودشان دارند. همین موضوع باعث می‌شود دوری از آن کشور برای آن‌ها سخت‌تر بوده و سازگار شدن با کشور مقصد نیست دشوارتر باشد. این در حالی است که مهاجران جوا‌ن‌تر زمان بیشتری برای سازگاری با فرهنگ جدید خود، پیدا کردن دوستان جدید و یادگیری زبان جدید دارند. تمام این موارد می‌تواند مشکلات روحی بعد از مهاجرت را کمتر کند.
وضعیت مهاجرتی و مالی خود را شفاف کنید
وجود مشکلات مهاجرتی، نامشخص بودن نتایج پرونده و در بدترین وضعیت، زندگی به عنوان یک مهاجر غیرقانونی می‌تواند منبع بزرگی از اضطراب باشد. در چنین شرایطی، ترس از اخراج، چه برای خود فرد و چه برای اعضای خانواده، می‌تواند بسیار فرساینده و آزاردهنده باشد.
برخی تحقیقات بیان دارند که مشکلات مالی و احساس تعلق نداشتن به جامعه جدید نیز در این دسته جای گرفته و می‌توانند در ایجاد و شکل‌گیری مشکلات روحی بعد از مهاجرت تأثیرگذار باشند.
تجربه نشان داده که مهاجرانی که وضعیت مهاجرتی آن‌ها بنا به هر دلیلی دچار مشکل است، تمایل ندارند آن را با اطرافیان مطرح کنند، چراکه احساس می‌کنند بازخورد مناسبی دریافت نکرده و ممکن است در معرض پیامدهای نامطلوبی قرار بگیرند. در نتیجه، این موضوع باعث کاهش حمایت‌های اجتماعی در آن‌ها می‌شود که به نوبه خود می‌تواند منبعی از اضطراب و استرس باشد.
یکی دیگر از دلایل استرس مهاجرت می‌تواند مربوط به وضعیت ویزا باشد. بسیاری از افراد با ویزا کاری مهاجرت می‌کنند و همیشه استرس ناشی از ضعف در عملکرد و اخراج شدن از محل کار در میان آن‌ها وجود دارد. از سوی دیگر، دانشجویانی که با ویزا دانشجویی مهاجرت می‌کنند نیز محدودیت‌هایی را برای کار کردن تجربه می‌کنند که منجر به عدم امنیت مالی در آن‌ها شده و اضطراب و استرس را به همراه داشته باشد.
شبکه بزرگی از دوستان و آشنایان بسازید
تحقیقات حاکی از آن هستند که تنهایی اجتماعی و عدم دریافت شبکه‌های حمایتی کافی می‌تواند منجر به ایجاد مشکلات روحی بعد از مهاجرت شود. این موضوع به خصوص زمانی شدت پیدا می‌کند که مهاجران لازم باشد از خانواده خود جدا شوند. از سوی دیگر، اگر مهاجران حمایت و پشتیبانی کافی را از جامعه جدید خود (اقوام، همسایه، دوست، همکار و …) دریافت کنند، احتمالاً آسیب کمتری خواهند دید.
علاوه بر این، تغییرات هنجاری و فرهنگی در کشور مقصد هم می‌تواند یکی از دلایل ایجاد استرس در میان مهاجران باشد. فشار ناشی از پذیرش و یا عادت کردن به این فرهنگ جدید در بسیاری از مواقع می‌تواند شوکه کننده و دشوار باشد. این موضوع به خصوص زمانی تشدید می‌شود که مهاجران شبکه‌ای قوی و کافی از افراد را در کنار خود ندارند.
سایر روش‌های وفق‌پذیری با کشور جدید را امتحان کنید
شما تأثیر و نقش زیادی در احساسات خودتان خواهید داشت. در این بخش چند مورد از روش‌های اثبات شده برای افزایش وفق‌پذیری و مدیریت استرس مهاجرت را مرور خواهیم کرد.
انتظاراتی واقع‌گرایانه از خودتان، کشور مقصد و مردم آن داشته باشید.
برای گذشته اندوهگین باشید، اما امید نسبت به آینده را از دست ندهید.
حتی اگر برنامه‌ای برای بازگشت دارید، همچنان روی زمان حال متمرکز بمانید.
سعی کنید فرهنگ جدید را یاد بگیرید. فرهنگ قدیم، توانایی‌ها و شخصیت قدیم شما همچنان همراهتان خواهد بود و دست‌خالی به این کشور مهاجرت نکرده‌اید. از دانش، مهارت‌ها و تجربیات خود استفاده کنید.
شجاع باشید: زبان جدید یاد بگیرید، مطالعه کنید، مهارت‌های جدیدی یاد بگیرید و با افراد زیادی در ارتباط باشید.
اهداف منطقی و کوچک برای خود تنظیم کرده و در جهت رسیدن به آن‌ها تلاش کنید.
به اندازه کافی استراحت کنید و مراقب سلامت بدن خود باشید
سعی کنید همه‌چیز را در مورد کشور جدید خود یاد بگیرید. بهترین نقطه برای شروع، همین محله‌ی زندگی خودتان است.
سرگرمی‌های جدیدی را شروع کنید و ورزش را فراموش نکنید. تفریح، سرگرمی و ورزش در ذات خود می‌توانند استرس مهاجرت را کاهش دهند، با این حال، ذهن شما را آزاد‌تر ساخته و باعث می‌شوند در سایر موارد نیز عملکرد بهتری داشته باشید.
حتی اگر احساس می‌کنید دچار مشکلات روحی بعد از مهاجرت شدید، یادتان باشد که احساسات و واکنش‌های شما کاملاً طبیعی است. مشاوره با یک پزشک و یا روان‌درمانگر می‌تواند یکی از بهترین انتخاب‌های شما برای مقابله با مشکلات ناشی از استرس مهاجرت باشد. این مشاورها می‌توانند علل و ریشه‌های بروز آسیب‌های روحی را در شما شناسایی کرده و راه‌هایی را جهت حل و مقابله با آن‌ها پیشنهاد می‌کنند.
جمع‌بندی
مهاجرت می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین تصمیمات زندگی هرکسی باشد. بنابراین، تجربه استرس مهاجرت و مشکلات روحی بعد از مهاجرت می‌تواند کاملاً طبیعی باشد. با این حال، برای کاهش این مشکلات، بهتر است ارتباط بیشتری با جامعه مقصد برقرار کنید و شناخت خود نسبت به فرایند مهاجرت را تقویت کنید.