منظور از خود مراقبتی چیست؟
یکی از اصطلاح‌هایی که اخیراً بیشتر مطرح و محبوب شده، «خود مراقبتی» است. البته، خود مراقبتی اصلاً مفهومی جدید، پیچیده و یا حتی خاص و دست‌نیافتنی نیست. خود مراقبتی دقیقاً به‌سادگی اسم خودش است و دقیقاً همان‌طور که به نظر می‌رسد، به معنای مراقبت از خود است. به عبارت دیگر، یعنی انجام مداوم و همیشگی کارهایی که سلامت ذهنی و جسمی شما را افزایش می‌دهد.
امروزه، وقتی صحبت از خود مراقبتی می‌شود، منظور ما تصمیم‌گیری و انتخاب آگاهانه و عمدی برای انجام کارهایی است که به سلامت ما کمک می‌کنند و باعث بهبود وضعیت ما می‌شوند. این کارها می‌تواند هم در راستای سلامت فیزیکی و هم در راستای سلامت ذهن و روان ما انجام شوند. در واقع، یک برنامه‌ی مراقبت از خود مناسب باید باعث شود هم در بدن و هم در ذهن خود احساس پیشرفت داشته باشید.
چند مثال از خود مراقبتی
پاسخ به این سؤال ممکن است کمی دشوار باشد، چراکه برنامه‌ها و مثال‌های مراقبت از خود برای هرکسی می‌تواند متفاوت و منحصر به فرد باشد. همان‌طور که گفته شد، خود مراقبتی به معنای رسیدگی بیشتر به جسم و ذهن خودمان است و هرکسی هم طبعاً نیازهای متفاوتی دارد؛ بنابراین، مثال‌ها نیز ممکن است از شخصی به شخص دیگر متفاوت باشد. هرکاری که باعث شود احساس بهتری داشته باشید و یا یکی از نیازهای شما را برطرف کند، می‌تواند نوعی خود مراقبتی باشد. به عنوان مثال، استفاده از نخ دندان و یا حتی استفاده از یک مدل مو جدید هم حتی می‌تواند در این دسته جای بگیرد.
۱۰ روش آسان و رایگان برای مراقبت از خود
در بخش قبل گفتیم که این روش‌ها بسته به هر فرد می‌تواند متفاوت باشد. با این حال، برخی کارها جزو نیازهای عمومی انسان محسوب می‌شوند و انجام آن‌ها برای هرکسی می‌تواند مفید باشد:
داشتن خواب کافی و با کیفیت
نوشیدن مقادیر زیادی آب
پیاده‌روی روزانه
دوش گرفتن برای آرامش و تمدد اعصاب
«نه گفتن» به چیزی که نمی‌خواهید یا تمایل ندارید
گوش کردن به موسیقی مورد علاقه‌تان
تماشای فیلم‌های مورد علاقه‌تان
پختن غذایی سالم و خوشمزه
وقت گذرانی با افرادی که به آن‌ها علاقه داریم
ایجاد لیستی از حداقل ۵ چیزی که در مورد خودتان دوست دارید
چرا خود مراقبتی اهمیت دارد؟
مراقبت از خود یکی از بخش‌های مهم در هر سبک زندگی سالم و خوشحال است. اینکه مراقب جسم و ذهن و روح خودمان باشیم، برای دستیابی به‌سلامت بسیار با اهمیت است. در دنیای شلوغ و پرمشغله امروزی، خیلی از ما فراموش می‌کنیم که باید مراقب خودمان هم باشیم. این موضوع به‌خصوص در میان افرادی صدق می‌کند که مسئولیت‌های زیادی دارند و یا اینکه مسئول نگهداری و حفظ سلامت برخی دیگر از افراد هم هستند.
این نکته بسیار مهم است که بدانیم مراقبت از خود باعث می‌شود احساس بهتری داشته باشیم و هرچه احساس ما بهتر باشد، عملکرد ما در سایر جنبه‌های زندگی هم بهتر خواهد شد. بنابراین، خود مراقبتی کمک می‌کند هم زندگی کاری و هم زندگی شخصی بهتری داشته باشیم.
یکی دیگر از دلایل اهمیت خود مراقبتی این است که به زمان و یا هزینه خاصی نیاز ندارد. همان‌طور که گفته شد، این کار شاید گاهی اوقات حتی به سادگی یک دوش گرفتن، مطالعه یک کتاب خوب، خوردن غذای مورد علاقه و یا حتی کمی پیاده‌روی باشد.
خود مراقبتی چه مزایایی دارد؟
انجام روتین‌های مراقبت از خود شماری از مزایا را به همراه دارد که عموماً در ارتباط با یکدیگر هستند. ادامه دادن این کارها باعث می‌شود سلامت کلی شما بهبود یافته و احساس بهتری داشته باشید.
خود مراقبتی باعث بهبود سلامت فیزیکی شما می‌شود
یکی از اصلی‌ترین بخش‌های هر برنامه‌ی مراقبت از خود، توجه به نیازهای جسمی خودتان است.
خود مراقبتی باعث کاهش اضطراب و استرس می‌شود
وقت‌گذاشتن برای انجام فعالیت‌های آرامش‌بخش، مانند گوش دادن به موسیقی و یا تمرین یوگا می‌تواند یکی دیگر از بخش‌های برنامه خود مراقبتی شما باشد. به عبارت دیگر، در این بخش شما هرکاری را می‌توانید انجام دهید تا احساس بهتری داشته و نشانه‌های اضطراب استرس در شما کاهش پیدا کند.
خود مراقبتی باعث افزایش عزت نفس شما می‌شود
انجام خود مراقبتی باعث می‌شود دیدگاه و احساس بهتری نسبت به خودتان داشته باشید یعنی با خودتان مهربان‌تر بوده و ارزش بیشتری برای خودتان قائل باشید. مطالعات مختلفی نشان می‌دهند احتمال بیشتری وجود دارد که افراد با عزت نفس بالاتر بتوانند به اهداف خود رسیده و پیشرفت کنند.
خود مراقبتی از سلامت روان شما محافظت می‌کند
کاملاً طبیعی است که انجام فعالیت‌های یاد شده باعث کاهش فشارهای عصبی و تنش‌ها شده و باعث بهبود سلامت ذهنی شما می‌شود. حتی افرادی که از اختلال‌های روانی رنج می‌برند از انجام مراقبت از خود سود می‌برند و احتمال وخیم‌تر شدن علائم آن‌ها کاهش پیدا می‌کند. البته یادمان باشد، خود مراقبتی را نباید به هیچ‌عنوان جایگزینی برای کمک حرفه‌ای و پزشکی بدانیم.
خود مراقبتی منجر به داشتن روابطی بهتر می‌شود
کمی به این موضوع فکر کنید: هرچه سالم‌تر و خوشحال‌تر باشید، نقش بهتری را در روابط خود ایفا می‌کنید و احتمالاً روابط عاطفی بهتری را نیز تجربه خواهید کرد. این موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کنید که شما خودتان در نقش یک والد باشید. والدین تنها زمانی می‌توانند کمک بیشتری به کودکان خود داشته باشند که خودشان در وضعیت سالم و مناسبی باشند.
چطور یک برنامه خود مراقبتی شخصی ایجاد کنیم؟
ساخت یک برنامه مراقبت از خود جامع و مناسب به هرکس کمک می‌کند نسخه خیلی بهتری از خودش را ایجاد کند. برای ساخت چنین برنامه‌ای، در ابتدا شاید بهتر باشد نگاهی به ۸ جنبه بحث سلامت داشته باشیم. این ۸ اصل در مجموع به سلامت کلی شما منجر خواهد شد. به عبارت دیگر، ساخت یک برنامه خود درمانی باید شامل تمام جنبه‌های سلامتی انسان باشد و بحث سلامت انسان را می‌توان به این ۸ جنبه تقسیم کرد:
احساسات
محیط
مالی
ذهنی
فیزیکی
اجتماعی
روحی
کاری
جمع‌بندی
مراقبت از خود یکی از ساده‌ترین و در عین حال تأثیرگذارترین کارهایی است که هر فرد می‌تواند برای افزایش سلامت ذهنی و جسمی خود انجام دهد. این کار می‌تواند جنبه‌های مختلفی داشته باشد و تأثیرات مختلفی را نیز در هر فرد داشته باشد. در این مقاله به بررسی این مفاهیم پرداختیم. بهترین رویکرد این است که برنامه ما برای مراقبت از خود شامل تمام ۸ جنبه اصلی سلامت انسان باشد.